วิธีฝึกท่ารำกฤดาภินิหาร

วิธีการฝึกหัดท่ารำ

ระบำกฤดาภินิหาร เป็นการลำคู่พระนาง หันหน้าตามทั้ง 4ทิศ ดังนี้
ทิศ 1 (ทิศใต้)
ทิศ 2 (ทิศตะวันตก)
ทิศ 3 (ทิศเหนือ)
ทิศ 4 (ทิศตะวันออก)

เนื้อร้อง : -

คำอธิบาย : ท่าออก พระและนาง หันหน้าทิศ 2 ทำท่าสอดสร้อยมาลา มือขวาถือพานมือซ้ายจีบหงายระดับชายพก ศรีษะเอียงซ้าย ก้าวหน้าเท้าซ้าย ยืดยุบเข้า แล้วหันหน้าตรงมาทิศ 1

เนื้อร้อง : -

คำอธิบาย : มือป้องหน้า พระและนางหันหน้าทิศ 2 มือซ้ายป้องหน้า มือขวาถือพาน ศรีษะเอียงขวา กระดกเท้าซ้าย

เนื้อร้อง : ปราโมทย์แสน

คำอธิบาย : ตัวพระ มือซ้ายจับระดับปาก มือขวาถือพานก้าวขาว ยืนทอดขวาซ้าย

ตัวนาง มือซ้ายจีบระดับปาก มือขวาถือพานระดับล่าง ก้าวเท้าขวา แล้วก้าวไขว้เท้าซ้าย พร้อมกับกดไหล่ซ้าย ศีรษะเอียงซ้าย

เนื้อร้อง : องค์อัปสรอมรแมน

คำอธิบาย : ตัวพระและตัวนาง จีบสองสูงมือซ้ายพร้อมกับแตะเท้าขวา ศีรษะเอียงขวา แล้วเอียงซ้าย

เนื้อร้อง : แดนสวรรค์

คำอธิบาย : ตัวพระและตัวนาง เท้าขวาก้าวไขว้ศีรษะเอียงซ้าย กว้าขาว กระดกเท้าซ้ายศรีษะเอียงขวา

เนื้อร้อง : ยินกฤดาภินิหาร

คำอธิบาย : ตัวพระหันหลังเท้าซ้ายกว้าหน้า มืออยู่ในลักษณะเดิม

ตัวนาง เท้าซ้ายก้าวหน้า มืออยู่ในลักษณะเดิมทั้งตัวพระและตัวนางยืดยุบวิ่งวนเป็นวงกลมกลับมาที่เดิม

เนื้อร้อง : มหัศจรรย์

คำอธิบาย : ตัวพระ ทำท่าผาลาโดยจีบมือซ้ายม้วนไปตั้งวงบน มอขวาถือพานกระดกเท้าขวา ศีรษะเองขวาหันหน้าทิศที่ 1

ตัวนาง ทำท่าผาลาในลักษณะมือขวาถือพานตั้งวงบน มือซ้ายตั้งวงกลางหงายลำแขน กระดกเท้าซ้าย ศีรษะเอียงซ้าย หันหน้าทิศที่ 1

เนื้อร้อง : เกียรติไทยลือเลื่อง

คำอธิบาย : ตัวพระและตัวนาง ทำท่าภมรเคล้าโดยและเท้าในทั้งคู่เดินหันหน้าเข้าหากันขึ้นลงเปลี่ยนมือทำท่าภมรเคล้าแตะเท้าสลับ ศีรษะเอียง มือตั้งวง

เนื้อร้อง : เรื่องรูจี ต่างเต็มตื้นชื่นชม

คำอธิบาย : ตัวพระ หันหน้าถอนเท้าซ้ายก้าวไขว้เท้าขวามือซ้ายจีบหงายม้วนส่งหลังมือขวาถือพานระดับวงบน ประสานกับตัวนาง ศีรษะเอียงขวา หันหน้าทิศที่ 1

ตัวนาง หันหลังถอนเท้าซ้ายก้าวไขว้เท้าขวา มือซ้ายจีบหงายม้วนส่งหลังมือขวาถือพานระดับวงบนประสานกับตัวพระศีรษะเอียงซ้าย หันหน้าทิศที่ 3

ตัวพระและตัวนาง เดินเป็นวงกลมสลับที่กัน

เนื้อร้อง : โสมนัส

อธิบาย : ตัวพระและตัวนาง มือซ้ายจีบระดับปากก้าวขวาเอียงขวา ก้าวซ้ายเอียงซ้ายหนุมรอบตัว มือขวาถือพานระดับวงล่าง หันทิศที่ 1

เนื้อร้อง : โอษฐ์เอื้อนอรรถ

อธิบาย : ตัวพระ หันหน้าไปทิศที่ 1 ก้าวเท้าซ้ายมือขวาถือพานมือซ้ายถอดแขนออกไปข้างหน้า ศีรษะเอียงขวา

ตัวนาง หันหน้าไปที่ทิศที่ 1 หันหน้าตรงเท้าขวามือขวาถือพาน มือซ้ายทอดแขนไปด้านหน้า ศีรษะเอียงขวา

เนื้อร้อง : อวยพร

อธิบาย : ตัวพระและตัวนาง ก้าวเท้าหันหน้าตรงช้อนมือทั้ง 2 ยกขึ้นพร้อมกัน ศีรษะเอียงขวา หันหน้าทิศที่ 1

เนื้อร้อง : สุนทรศรี

อธิบาย : ตัวพระและตัวนาง ทำท่าพิสมัยเรียงหมอนเท้าขวาก้าวไขว้ ศีรษะเอียงซ้ายมือทั้ง 2 จีบหงายระดับอก แล้วปล่อยออกไป มือซ้ายตั้งวงบน มือขวาถือพานแขนตึง กระดกเท้าซ้ายศีรษะขวา หันหน้าทิศที่ 1

เนื้อร้อง : แจ้วจำเรียงเสียงเพลงสดุดี ดนตรีรีเรื่อยประโคม

อธิบาย : ตัวพระหันหลังจีบคว่ำระดับวงบน มือนอกถือพาน เดินหมุนเป็นวงกลมทวนเข็มนาฬิกา กลับตัว ยืดยุบตามจังหวะจบลงด้วยมือซ้ายจีบระดับวงบนมือขวาถือพาน ศีรษะเอียงขวา

เนื้อร้อง : ประโลมลาน แล้วลีลาศเริงรำ

อธิบาย : ตัวเพราะและตัวนาง ตัวพระซ้อนหลังตัวนางประเท้าซ้ายแล้วก้าวหน้า จีบคว่ำมือซ้าย ม้วนออกตั้งวงบน โดยจับปลายมือซ้ายของนาง มือถือขวาของตัวพระและตัวนางถือพานระดับวงบน แล้วเดินเรียงเท้าโดยวางหลังเท้าขวา เดินเรียงเท้าซ้าย ก้าวไขว้เท้าขวาวางหลังเท้าซ้าย มือขวาตั้งวงบน มือซ้ายแขนตึง แล้วเดินเรียงเท้ากลับโดยวางหลังเท้าซ้ายเดินเรียงเท้าขวาก้าวไขว้เท้าซ้ายวางหลังเท้าขวา ศีรษะเอียงด้านเดียวกับเท้าที่ก้าวหน้า

เนื้อร้อง : ระบำร่าย

อธิบาย : ตัวพระและตัวนางทำท่าจีบสอดสูงระดับกลางอีกมือหนึ่งแขนตึง โดยก้าวหน้าเท้าในแล้วจีบสอดมือในแตะเท้านอกศีรษะเอียงซ้าย แล้วเอียงขวา แยกออกจากกันขยับซอยเท้า แล้วจีบสอดระดับวงกลางอีกด้านหนึ่ง

เนื้อร้อง : กรกรีดกราย

อธิบาย : ตัวพระและตัวนาง มือซ้ายตั้งวงบน มือขวาถือพานแขนตึง ศีรษะเอียงซ้ายยกเท้าซ้ายก้าวหน้า มือขวาถือพานตั้งวงบน มือซ้ายถือพานตั้งวงบน มือซ้ายจีบส่งหลัง ศีรษะเอียงขาว

เนื้อร้อง : โปรยมาลีศรีประสาน

อธิบาย : ตัวพระและตัวนาง ทำท่าโปรยดอกไม้โดยมือซ้ายถือพาน มือขวาหยิบดอกไม้ในพานมาโปรย ศีรษะเอียงซ้ายกระดกเท้าขวา ศีรษะเอียงขวาพร้อมกับโปรยดอกไม้ แล้วก้าวหน้าเท้าขวาเปลี่ยนมือขวามาจับพาน มือซ้ายหยิบดอกไม้ในพานมาโปรยศีรษะเอียงซ้าย กระดกเท้าซ้าย

เนื้อร้อง : พรมน้ำทิพย์ปรุงปนสุคนธาร จักรวาลฉ่ำชื่อ

อธิบาย : ตัวพระและตัวนาง มือนอกจีบหงายม้วนออกตั้งวงกลาง มือซ้ายตั้งวงกลางแล้วหงายมือจีบหลายระดับวงกลางศีรษะเอียงใน แล้วเอียงนอกยืด ยุบเข่ากลับที่เดิม ทำเช่นนี้ 5ครั้ง ครั้งที่ 5 กลับมาที่เดิม

เนื้อร้อง : รื่นรมย์ครัน

อธิบาย : ตัวพระ กว้าไขว้เท้าซ้าย ศีรษะเอียงขวาก้าวเท้าขวาศีรษะเอียงซ้าย มือทั้งสองจีบคว่ำหงายมือ มือขวาถือพาน ส่วนมือซ้ายจับมือซ้ายของนาง

ตัวนาง ประเท้าขวาศีรษะเอียงซ้าย แล้วก้าวไขว้เท้าขวา มือขวาถือพาน มือซ้ายแนบกึ่งกลางวง

ท่ารำในทำนองเพลงจีนรัว ปฏิบัติได้ดังนี้

ท่าที่ 1 : ท่าม้วนจีนสลับกันระดับวงกลาง โดยหันหน้าทิศที่ 4 เริ่มจีบมือซ้ายก่อนเดินย่ำ ก้าวซ้ายเอียงขวา แล้วก้าวเท้าขวาลงม้วนมือลักคอสลับกันหันมาด้านหน้า

ท่าที่ 2 : ท่าภมรเคล้า หันหน้าทิศที่ 4 ก้าวไขว้เท้าซ้าย จีบหงายมือซ้ายม้วนออกไปตั้งวงมือขวาที่อยู่ในลักษณะตั้งวงหงายข้อมือมาจีบหงายแล้วก้าวเท้าขวา ศีรษะเอียงขวาและซ้าย ยืดยุบวิ่งขึ้นแล้วทำท่าที่ 1 ทำอย่างนี้ประมาณ 2ครั้ง

ท่าที่ 3 : ท่าสอดสร้อยมาลาแปลง ตัวพระหันหลังไปทิศที่ 3 ประเท้าซ้ายก้าวหน้า มือซ้ายคว่ำระดับวงบนม้วนปล่อยไปตั้งวงบนประสานกับวงบันของตัวนาง มือขวาถือพานคว่ำระดับวงบนม้วนปล่อยไปตั้งวงบนประสานกับวงบนของตัวนาง มือขวาถือพานระดับวงล่างศีรษะเอียงเข้าหากัน แล้วยืดยุบสลับกันที่กับตัวนางหันหน้าทิศ 2 ตัวพระหันหน้าทิศ 4 แล้วขยับเรียงเท้าขึ้นลงพร้อมเปลี่ยนมือสอดสร้อยมาลาขยับเท้าเรียงลง ตัวนางหันหน้าไปทิศ 3 มือในจีบคว่ำระดับวงบนแล้วม้วนจีบออกไปตั้งวงบนประสานกับมือซ้ายของตัวพระมือขวาถือพานระดับล่าง ประเท้าขวาก้าวหน้า ศีรษะเอียงนอกแล้วเอียงในยืดยุบสลับที่กับตัวประหันหน้าทิศ 2 ตัวนางหันหน้าทางทิศ 4 แล้วขยับเรียงเท้าลง พร้อมกับเปลี่ยนมือสอดสร้อยมาลาขยับเรียงเท้าขึ้น

ท่าที่ 4 : ท่าพิสมัยเรียงหมอน ตัวพระหันหลัง(ทิศ 3) ตัวนางหันหน้า(ทิศ 1) ประเท้าในทั้งคู่แล้วก้าวหน้า มือทั้งสอง 2 จีบ หงายระดับอกปล่อยออกไปทำท่าพิสมัยเรียงหมอน โดยมือในตั้งวงมือนอกแขนตึงระดับไหล่ ศีรษะเอียงหมอน โดยมือในตั้งวงมือนอกแขนตึงระดับไหล่ ศีรษะเอียงนอกแล้วเอียงใน ยืดยุบแล้วสลับที่กัน ตัวพระกลับตัวหันหน้าทิศ 1 ขยับเรียงเท้าเคลื่อนไปข้างซ้ายแขนตึงระดับไหล่พร้อมกับขยับเท้า เรียงเท้า ศีรษะเอียงซ้ายแขนตึงระดับไหล่พร้อมกับขยับเท้า เรียงเท้า ศีรษะเอียงซ้ายตัวนางหันหลัง(ทิศ 3) ตัวพระหันหน้า (ทิศ 1) ประเท้าในก้าวหน้ามือทั้ง 2 จีบหงายระดับอก มือในปล่อยไปตั้งวงบนมือนอกแขนตึงระดับไหล่ ศีรษะเอียงนอกแล้วเอียงในยืดยุบสวนกลับมาที่เดิม มือซ้ายตึง ศีรษะเอียงขวาแล้วมาเอียงซ้าย

ท่าที่ 5 : ท่าไหว้ 4ทิศ ตัวพระและตัวนางยืดยุบหันหน้าไปทิศ 1 มือจีบส่งหลัง มือขวาที่ถือพานจะตั้งพานขึ้นส่งไปข้างหลัง ย่ำเท้าถอยหลังแล้วไหว้ถวายบังคมลงมาระดับอก แล้วหันหลัง(ทิศ 3) และทิศ 4 กลับมาทิศ 1 ทำท่าถวายบังคมเช่นเดิม

ท่าที่ 6 : ท่ากรายมือ ตัสพระและตัวนางก้าวไขว้เท้าซ้ายกระดกเท้าขวามือขวาถือพานกรายมืออกไปตั้งวงระดับวงบน มือซ้ายตั้งวงกลางระดับหน้า ส่งจีบหลังศีรษะเอียงซ้ายขวา หมุนรอบตัวโดยหัวด้านขวา วางเท้าหลังลง หันหน้ามาทิศ 1

ท่าที่ 7 : ท่าภมรเคล้า ตัวพระและตัวนางหันหน้าไปทิศ 2 ก้าวเท้าไขว้เท้าขวาแล้ก้าวข้างเท้าซ้าย มือขวาถือพานระดับวงกลางแล้วม้วนออกไปตั้งวงบน มือซ้ายตั้งวงกลางระดับหน้าแล้วจีบหงายระดับหน้า ศีรษะเอียงซ้ายเอียงซ้ายแล้วมาเอียงขวา ยืดยุบตัวพระซ้อนหลังตัวนาง วิ่งเข้าโรง โดยวนเข้าด้านซ้าย เปลี่ยนมือท่าภมรเคล้ามาด้านซ้าย สลับกับขวาซ้ายเข้าโรง